Pampanitikang Akda ng Persia

Pampantikan na akda sa Bansang Persia

Ang panitkan ng Persia ay isa sa mga pinakamatandang literatura ng mundo. Ito'y umaabot ng     dalawang libo't kalahating taon, ngunit ang karamihan sa mga nagmula sa pre-islamic na mga akda     ay  nawala. Kaya karamihan sa mga ito ay nagmula sa Greater Iran hanggang sa ngayon ang Iran,     Iraq and Turkey, mga rehiyon ng Central at Timog ng Asya ay gumagamit ng lingwahe ng mga  Persian. Katulad na si Rumi, isa sa mga minamahal na makatang manunulat. Pinanganak sa Balkh, na ngayon ay nasa Afghanistan. Kayang magsulat ng persyanong sulat, at namuhay sa Konya at sumunod sa kapitolyo ng Seljuks sa Anatolia.

 Ang panitikang persyano ay may mga pinagmulan at nakaligtas,  mula sa Old at Middle Persian pabalik sa panahong malayo bilang 522 BCE, ang petsa ng pinakamaagang nakaligtas na Achaemenid inscription, ay ang Bisotun Inscription.

Iilan lamang sa gawa ni Achaemenid ang natira sa dahilan ng pagkawasak ng aklatan sa Persepolis. Karamihan na nananatili ay binubuo na lang ng royal inscription ng hari ng mga Achaemenid, lalo na ang kay Darius I.

Ang isa sa mga gawa ng persia ay ang One thousand and One nights. Ito ay isang medieval na kwentong katutubo na umiikot kay Scheherazade . Siya ay isang reynang sassanid na dapat ay may kaugnayan sa isang serye ng mga kuwento sa kanyang mapaghangad ng masamang asawa,na si King Shahryar. Upang mapatagal ang kanyang pagbitay. Ang istorya ay pinapaulit ng halos isang taon at isang gabi. At tuwing gabi ay nilalagyan niya ng kaba ang dulo ng istorya upang siya ay bigyan pa ng pagkakataon na mabuhay pa hanggang kinabukasan lang.

Mayroon ding iba't ibang parirala ang pampanitikan ng Persia. katulad ng "Thousands of friends are far too few, one enemy is too much." ang ilang sa mga parirala ng mga persyano ay tila napakalalim. "Ang matalinong kalaban ay iaangat ka, at ang ignoranteng kaibigan ay ibabagsak ka."

Ang literatura ng Persia ay naging kilala sa kanluran bago ang siglo ng 18-19. Naging mas kilala ito ng itoy nag publish na iba't ibang pagsasalin na ginawa ng mga persian medieval persian poets. At napukaw nito ang mga gawa ng mga poet at writers ng kanluranin. 

Magpakanabay na literatura ng Persya.

Sa ika-19 siglo, Ang mga persian ay nakaranas ng pagbabago at nagpasok ng isang bagong panahon. Ang simula ng pagbabagong ito ay exemplified sa pamamagitan ng isang insidente sa kalagitnaan ng ika-19 siglo sa hukuman ng Nasereddin Shah, 

Ang ilan sa mga tanyag na kasabihan ng mga persyano ay ang "He that nothing questions, nothing learns." at ang "Seek the knowledge from the cradle to the grave." source:https://en.wikipedia.org/wiki/Pahlavi_scripts#Zoroastrian_Middle_Persian          https://en.wikipedia.org/wiki/Persian_literature#Poetry    https://en.wikipedia.org/wiki/Sasanian_Empire    https://en.wikipedia.org/wiki/Scheherazade    https://en.wikipedia.org/wiki/One_Thousand_and_One_Nights   https://en.wikipedia.org/wiki/Achaemenid_Empire